Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013

Ο μεσαιωνικός ανθελληνισμός


Ὁ ἀνθελληνισμὸς ποὺ ἀντιμάχεται ὁ Μιχαὴλ δὲν εἶναι ὁ πρῶτος ἀνθελληνισμὸς ποὺ γνώρισε ὁ Ἑλληνισμός. Ἀφήνοντας τὶς προχριστιανικὲς ἐκφάνσεις τοῦ φαινομένου, θὰ ἀρκεστοῦμε ἐδῶ στὴν ἀναφορὰ στὸν παπικὸ ἀντιχριστιανικὸ ἀνθελληνισμό. Ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ πάπα Νικόλαου Α΄, ἐπὶ Μεγάλου Φωτίου, ποὺ ὁ Μιχαὴλ ἐπισημαίνει
πὼς ἄρχισε ὁ βαρὺς καὶ σκοτεινὸς δυτικὸς Μεσαίωνας, ἄρχισαν νὰ κυκλοφοροῦνται τὰ πρῶτα ἔργα Contra Graecos[1]. Πολλὰ ἀπὸ τὰ ἐπιχείρηματα αὐτῶν τῶν ἀνθελληνικῶν πραγματειῶν, πέρασαν καὶ στὰ ἐπίσημα κείμενα τῶν παπῶν («συνοδικές» ἀποφάσεις, ἐπιστολές κτλ.), ἐνῶ ἀκόμη περισσότερα ἦταν αὐτὰ ποὺ ἀναπαρήχθησαν σὲ ἑκατοντάδες θεολογικὲς ἀντιχριστιανικὲς πραγματεῖες. Σὲ ὁλόκληρη ὅμως αὐτὴν τὴν ἀνθελληνικὴ προσπάθεια, ποὺ συνεχίστηκε τουλάχιστον μέχρι τὸν 15ο αἰώνα, οἱ Ἕλληνες (καὶ μὲ αὐτὸν τὸν ὅρο οἱ μεσαιωνικοὶ δυτικοὶ συγγραφεῖς δήλωναν αὐτόχρημα καὶ τοὺς ὀρθοδόξους) κατηγοροῦνται ὡς αἱρετικοί, βλάσφημοι, ἀθετοῦντες τὶς «θεῖες» παπικὲς γραφές. Χαρακτηρίζονται ὡς ἐπικίνδυνοι καὶ ἄρα ἀπορριπτέοι, ἀλλὰ δὲν τίθεται ἀκόμη σὲ αὐτὰ τὰ χρόνια τὸ ζήτημα τῆς ἄρνησης τῆς ἑλληνικότητάς τους. Μάλιστα, κατὰ ἕναν περίεργο τρόπο, ἡ ἑλληνικότητά τους μένει στὸ ἀπυρόβλητο, ἐπειδὴ οἱ μεσαιωνικοὶ συγγραφεῖς τῆς Δύσεως, πρέπει μαζὶ μὲ τὸν πάπα, συνήθως νὰ κολακεύσουν καὶ τὸν Γερμανὸ Αὐτοκράτορα, ὁ ὁποῖος ἀρέσκεται νὰ ἀποκαλεῖται Ρωμαῖος. Ὡς ἐκ τούτου αὐτοὶ οἱ συγγραφεῖς δὲν ἀγωνίζονται νὰ ἐξαλείψουν τὴν ἑλληνικότητα, ἀλλὰ τὴν ρωμαϊκότητα ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες[2]. Γιὰ αὐτὸ καὶ στὰ κείμενά τους ἀναφέρουν τοὺς Ἕλληνες, ὡς Graecos καὶ ὄχι βέβαια Romanos. Γιὰ αὐτὸ κάνουν λόγο γιὰ Imperium Graecorum καὶ Imperator Graecorum, τὰ ὁποῖα ἀντιμάχονται.


[1] Βλ. Δήμητρα Μηνάογλου, Ἀνθελληνικὴ καὶ φιλελληνικὴ γραμματεία στὴν αὐλὴ τοῦ Καρόλου τοῦ Φαλακροῦ, ἀδημ. μεταπτ. διπλωματικὴ ἐργασία, Ε.Κ.Π.Α., Τμῆμα Ἱστορίας-Ἀρχαιολογίας, 2011. 
[2] Πρβλ. Tamas Glaser, «The remnants of the Hellenes. Problems of Greek identity after the fall of Constantinople», στό: E. Konstantinou (ἐπιμ.), Der Beitrag der byzantinischen Gelehrten zur Abendländischen Renaissance des 14. und 15. Jahrhunderts, Frankfurt am Main 2006, 199-209.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου