Οι Έλληνες και η συνέχεια τους

Γράφει ὁ Ἀναστάσιος Μιχαήλ:   

Ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς ἀνθέλληνες συγγραφεῖς διαφεύγει καὶ τὸ ὅτι οἱ ἀρχαῖοι συγγραφεῖς (Ἡρόδοτος, Ξενοφών, Αἰσχύλος, Κρατίνος, Μένανδρος, Θεόπομπος, Εὐρυπίδης, Συμωνίδης, καὶ Σοφοκλῆς) χρησιμοποιοῦσαν καὶ ἐκεῖνοι ξένες λέξεις. Σήμερα, όμως, θεωροῦν

πὼς ἡ ἑλληνικὴ γλώσσα πλέον δὲν ὑπάρχει καὶ πὼς ἔχει χαθεῖ κάθε ἴχνος Ἑλληνισμοῦ μὲ ἀποτέλεσμα νὰ μὴν ὑπάρχει πλέον ἀπὸ τὸν Μεσαίωνα κανένας Ἕλληνας. Ἔτσι καταλήγουν στὸ «ἱστορικό» συμπέρασμα πὼς ἔχει χαθεῖ τὸ ἑλληνικὸ ἔθνος!

            Κάτι τέτοιο ὅμως εἶναι ἐκτὸς πραγματικότητας, καθὼς οἱ χριστιανοὶ Ἕλληνες εἶχαν διπλῆ ταυτότητα, καὶ Ἕλληνες ἦσαν καὶ χριστιανοί. Καὶ ὀρθῶς μιλοῦσαν τὴν ἑλληνικὴ καὶ ὀρθοδόξως θεολογοῦσαν. Καὶ δὲν ἀποδέχονταν τὸν Ἰουδαϊσμό, καὶ βάπτιζαν τοὺς Ἑβραίους[1]. Τῶν ὁποίων Ἑλλήνων ἡ ἐπίδοση στὰ ἑλληνικὰ μαθήματα,  καὶ ἡ μελέτη τῶν ἀρχαίων ὑπῆρξε σπουδαία, ὅπως μαρτυροῦν πέρα ἀπὸ τοὺς ἄνδρες σοφοὺς καὶ πολλὲς χριστιανὲς Ἑλληνίδες, ὅπως ἡ Ὑπατία, ἡ Εὐδοξία, ἡ Κασσιανὴ καὶ οἱ μορφωμένες τῶν αὐτοκρατορικῶν καὶ ἀρχοντικῶν οἰκογενειῶν (οἱ Πορφυρογέννητες, οἱ Κομνηνές, οἱ Νοταρῆνες καὶ οἱ Καντακουζηνές). Καὶ αὐτὴ ἡ παράδοση τῶν πεπαιδευμένων γυναικῶν συνεχιζόταν μέχρι τους χρόνους τοῦ Μιχαήλ, μὲ ἐξοχότερο παράδειγμα τὴν μητέρα τοῦ Ἀλέξανδρου Μαυροκορδάτου, τὴν Ρωξάνδρα (1605-1684), τὴν λογιότερη Ἑλληνίδα τοῦ 17^ου αἰώνα[2].

---

[1] «Ἄτοπον δὲ εἰλέληθε τὸν γενάδα τοῦτον παγκρατιαστήν, ὅτι τῶν χριστωνύμων ἐκείνων Ἑλλήνων, ὧν τὸ Ἑλληνίζειν, καὶ ὧν τὸ Χριστιανίζειν. Ὧν τὸ Ὀρθοεπεῖν, καὶ ὧν τὸ Θεολογεῖν. Ὧν τὸ μὴ Ῥαββινίζειν, καὶ ὧν τὸ Ἑβραίων στίφη βαπτίζειν». Μιχαήλ, Λόγος, LXIV.

[2] Βλ. Κ. Παπαρρηγόπουλος, «Ρωξάνδρα Μαυροκορδάτου· ἡ πρώτη Φαναριώτισσα», Ἑστία, 1 (1876), 115-119.